Một thủ tục không làm ảnh hưởng hay sai lệch đến kết quả ván cờ chung cuộc nhưng việc ghi lại biên bản các ván cờ là bước vô cùng quan trọng trong việc học và khi chơi cờ vua. Mỗi ván cờ, mỗi nước đi đều ảnh hưởng đến thế cờ cùng với kết quả cuối cùng.
Hãy cùng Cao Thủ Cờ tìm hiểu cách ghi biên bản cờ vua giúp chúng ta dễ dàng xem lại ván cờ, rút kinh nghiệm cho bản thân để cải thiện kỹ năng.
Bàn Cờ Và Các Vị Trí Trên Bàn Cờ Vua
Bàn cờ vua là một hình vuông với 8×8 có tất cả 64 ô cờ vuông nhỏ màu đen và trắng được sắp xếp xen kẽ với nhau. Các ô trên bàn cờ được ghi thứ tự lần lượt theo chữ cái từ a cho đến h theo hàng ngang, và đánh số đếm từ 1 cho đến 8 theo hàng dọc.
Để xác định vị trí đứng của một quân cờ trên bàn cờ, người chơi cần biết được một chữ cái và một con số tạo nên giao điểm của ô.
Đặt bàn cờ sao cho ô vuông ở góc dưới cùng bên phải sẽ là ô màu trắng. Bên góc phải bàn cờ của cả hai bên đều có một ô trắng. Cách xếp bàn cờ của cả hai bên là y như nhau, nếu nhìn từ góc độ của mỗi bên khi chơi cờ.
Bắt đầu xếp từ quân Xe – quân cờ di chuyển theo chiều ngang hoặc theo chiều dọc. Vị trí hai quân Xe ở hai góc bàn cờ. Quân Mã có bề ngoài giống hình con ngựa, vị trí cạnh quân xe.
Quân Tượng được đặt cạnh bên quân Mã và di chuyển theo đường chéo. Đặt quân Hậu vào ô còn lại có màu trùng với nó. Nếu bạn chọn cầm quân trắng, Hậu của bạn sẽ nằm ở ô màu trắng còn lại giữa hàng đầu tiên của bàn cờ. Nếu bạn cầm quân đen, Hậu của bạn phải nằm ở ô màu đen còn lại.
Quân vua có vị trí đứng ở ô cuối cùng còn trống trong hàng đầu tiên. Vua thường di chuyển tất cả hướng, nhưng mỗi lần chỉ di chuyển được 1 ô. Cuối cùng là quân Tốt lên hàng thứ hai, quân tốt di chuyển 1 ô mỗi lượt, nhưng còn có một vài nước đi khác.
Cách Viết Ký Hiệu Các Quân Cờ Vua
Một mình quân Tốt sẽ không có ký hiệu nào, còn các quân còn lại trong ký hiệu cờ vua sẽ được ghi trong biên bản bằng chữ cái đầu tiên tên gọi đó của chúng và được viết in hoa. Các quân còn lại được kí hiệu như sau:
M (Mã), T (Tượng), V (Vua), X (Xe), H (Hậu).
Cách Ghi Biên Bản Cờ Vua
Việc ghi chép thành biên bản sẽ giúp chúng ta dễ dàng xem lại ván cờ, tìm ra bước đi sai lầm, học hỏi được các nước cờ hay của đối thủ và rút kinh nghiệm cho bản thân nhằm cải thiện kỹ năng chơi cờ vượt trội. Mỗi một ván cờ, mỗi nước đi đều ảnh hưởng đến thế cờ cùng với kết quả sau cùng.
Đối với những nước đi cơ bản
Những nước đi cờ bình thường, không chiếu tướng, không ăn các quân cờ đối thủ,… sẽ được viết lại như sau: Ký hiệu viết tắt của quân cờ vua + vị trí ô mà nó sẽ đi đến.
Đó là những nước đi đầu tiên trong một trận cờ vua không chỉ là các bước di chuyển trên bàn cờ, mà chúng còn là mở đầu cho một cuộc chiến đầy kịch tính và căng thẳng. Là chìa khóa để tạo ra sự áp đảo và chiến thắng trong cờ vua.
Đối với những nước đi ăn quân
Có tới 3 cách ghi biên bản cờ vua trong trường hợp này. Tương tự, đối với các quân cờ khác còn lại chỉ cần ghi thêm ký hiệu tên của chúng ở phía trước.
- Cách thứ nhất, ta có thể ghi dạng “Nước đi a-b: Quân A ăn quân B”. Ví dụ, “Nước đi e4-f5: Tượng trắng ăn tốt đen”.
- Cách thứ hai, chúng ta có thể sử dụng dấu gạch chéo để biểu thị việc ăn quân. Ví dụ, “Nước đi e4xf5: Tượng trắng ăn tốt đen”.
- Cách thứ ba, ta có thể sử dụng biểu tượng “x” để chỉ ra việc ăn quân. Ví dụ, “Nước đi e4xf5: quân Tượng trắng ăn tốt đen”.
Sử dụng cách nào trong ba cách trên để ghi biên bản cờ vua, chúng đều rõ ràng và dễ hiểu cho việc ghi chép và phân tích trận đấu cờ vua.
Hai quân di chuyển đến cùng một vị trí
Bên Đen có tới 2 quân Mã – ở cùng một ô f6 và một nằm ở ô c5 đều có thể ăn quân Tốt ở ô e4. Như thế thì làm sao có thể xác định được là quân Mã nào ăn quân Tốt?
Cách ghi biên bản cờ vua với trường hợp này sẽ là:
- Nếu như Mã cột f ăn Tốt ở ô e4, ta sẽ ghi: Mfxe4
- Nếu như Mã cột c ăn Tốt ở ô e4, ta sẽ ghi: Mcxe4
Đối với khi Tốt được phong cấp
Lúc quân Tốt di chuyển đến ô cuối cùng của bàn cờ và được phong cấp, tuỳ vào quân cờ mà nó sẽ trở thành, trong trường hợp này sẽ được ghi là: Vị trí ô mà Tốt vừa tiến lên + dấu = + ký hiệu viết tắt của quân cờ trong bàn cờ.
Đối với trường hợp chiếu Vua
Có 2 trường hợp xảy ra cho trường hợp Vua bị đe doạ, do đó chúng ta cũng có 2 cách ghi, như sau:
- Nước chiếu bình thường được ghi bằng dấu “+” ở cuối nước đi. Ví dụ: Td1+
- Nước chiếu bí được ghi bằng dấu “#” ở cuối nước đi. Ví dụ: Xf5#
Đối với kết quả ván cờ
Khi ván cờ vua kết thúc, kết quả sẽ được ghi lại bằng các điểm số trắng trước, đen sau giống như cách ghi tỷ số các trận đấu thể thao thường gặp.
Một số ký hiệu khác ghi biên bản đánh giá nước cờ
Muốn nhấn mạnh tính chất của nước đi hay bình luận về ván cờ thường dùng các kí hiệu này để ghi biên bản. Trong một số sách và tài liệu ghi chép lại những ván cờ nổi tiếng vẫn có những ký hiệu đặc biệt như vậy. Bao gồm:
- ! nước đi tuyệt vời
- -+ đen ưu thế tuyệt đối
- !! nước rất tốt
- +- trắng ưu thế tuyệt đối
- ?? nước đi quá tệ
- ? nước cờ sai lầm
Lời Kết
Vừa rồi là một số hướng dẫn cách ghi biên bản cờ vua – một trong các bí quyết giúp người học và người chơi cờ vua cải thiện được kỹ năng chơi cờ qua việc tái hiện lại những ván cờ và xem xét các vấn đề đã xảy ra rút kinh nghiệm cho các ván cờ tiếp theo.
